Tο παραμύθι του Σωκράτη Μαντζουράνη «Το χωριό του όλοι μαζί» μου είπαν οι συντρόφισσες και σύντροφοι να παρουσιάσω εκεί στο στέκι μας στην Καισαριανή, στις 5 του Γενάρη το απόγευμα στις 5.30μμ.
Και το αποδέχθηκα με ευχαρίστηση…
Όχι ότι έχω ιδιαίτερη εξοικείωση με την παιδική λογοτεχνία. Η όποια εξοικείωση μου προέρχεται από την παιδική λογοτεχνία που διάβαζα και συνεχίζω να διαβάζω με τα παιδιά μου. Αρκετά βιβλία θα έλεγα…..πολλά βράδια πριν πέσουν στην αγκαλιά του Μορφέα.
Συνηθίσαμε να διαβάζουμε…ή καλύτερα συνηθίσαμε να κάνουμε ταξίδια, νοερά ταξίδια…ταξίδια δηλαδή με το μυαλό που κάποτε, κάποτε μπορεί να είναι πιο συναρπαστικά από τα πραγματικά ταξίδια.
Και πρέπει να παραδεχθώ ότι τα παιδικά βιβλία είναι μια συγκλονιστική εμπειρία. Πώς να το πω. Σε μεταφέρουν σε έναν αθώο κόσμο…..σε ένα κόσμο που παλεύουν για το καλό, το όμορφο και κυρίως το αγνό. Σε έναν κόσμο που οι κακοί πάντα χάνουν στο τέλος.
Είναι συγκλονιστική εμπειρία να έρχεσαι σε επαφή με τον κόσμο της παιδικής λογοτεχνίας, γιατί είσαι μαζί με τα παιδιά.
Γι’ αυτό δέχθηκα να παρουσιάσω με ευχαρίστηση το βιβλίο αυτό….για να ταξιδέψω…αφορμές, εξάλλου, ψάχνω. Και ο παππούς Σωκράτης μου δίνει αυτή την ευκαιρία.
Ο Σωκράτης Μαντζουράνης, ο δικός μας Σωκράτης, είναι και συγγραφέας παιδικών βιβλίων. Τι άλλο είναι; Και συγγραφέας βιβλίων ενηλίκων. Κυρίως όμως είναι παππούς. Αυτή η ιδιότητα τον εμπνέει.
Δεν το λέω εγώ….ο ίδιος το παραδέχεται. Αφήνει ως παρακαταθήκη ένα ζωγραφισμένο γράμμα που ξεκινά με τον παρακάτω ψίθυρο:
«Αγαπημένο μου σταυρουδάκι, Σε ονοματίζω έτσι, γιατί έμαθα πως έρχεσαι στη ζωή από μια φωτογραφία σου -υπερηχογράφημα το λένε- όπου όλο κι όλο είσαι ένα “σταυρουδάκι”, μια μουντζούρα. Είμαι ο παππούς σου ο Σωκράτης και θα πρέπει να με συνηθίσεις. Λέω κάπου-κάπου να τα λέμε. Δηλαδή εγώ να σου γράφω, και ίσως κάποτε να τα διαβάσεις κι εσύ. Πάντως, έχει πλάκα να γίνεσαι παππούς από ένα σταυρουδάκι και μάλιστα να του γράφεις και γράμμα……..Χάρηκα όμως γιατί μου έδωσες την ευκαιρία να κάνω όνειρα πως μπορούμε να κάνουμε και παρέα….»
Κάνει όνειρα ο φίλος μας ο Σωκράτης…έντιμα και ανθρώπινα όνειρα. Η ψυχή του μαλακώνει, η εμπειρία του υποτάσσεται στη αγάπη του για το παιδί…..γίνεται και αυτός ένα παιδί και γράφει στον εγγονό του.
Ο εγγονός του είναι η αφορμή για να αποκαλύψει την αγάπη του, την ανυπόκριτη αγάπη του στα παιδιά όλου του κόσμου.
Είναι βέβαια ονειροπόλος….και όχι μόνον αυτό έχει και ρεζέρβα το όνειρο του.
Που ακούσθηκε αυτό; Άκου έχει ρεζέρβα το όνειρο!!!!
Τόσο αισιόδοξος ο Παππούς Σωκράτης. Το Π το έγραψα κατά λάθος με κεφαλαίο και μετά το άφησα έτσι….δεν το διόρθωσα. Γιατί;
Τόσο αισιόδοξος….ρεζέρβα το όνειρο. Αντίθετα με τον παππού τον Νιόνιο που μας συμβουλεύει να μην λέμε τα όνειρα μας, γιατί μια νύχτα κρύα μπορεί και οι Φρουδιστές να ‘ρθουν στην εξουσία. Και τι θα γίνει τότε; Δεν θα είναι όνειρα πλέον;
Ο παππούς ο Σωκράτης έχει όμως τη ρεζέρβα του. Το δείχνει… από το εικονογραφημένο παραμύθι που καταθέτει τα όνειρα του, την αθωότητα του, την αγάπη του…ένα καταφύγιο ζωής.
Και είναι συγκινημένος γιατί όλα αυτά έχουν αποδέκτη…..τον εγγονό του.
Κάτι μου θυμίζει από παλιά…από αυτά που διάβαζα για τα μαύρα χρόνια. Κάτι τότε στο κάτεργο της Ακροναυπλίας…στις εξορίες των ανθρώπων.
Όταν ο εξόριστος δάσκαλος Δημήτρης Γληνός οργάνωνε στον τόπο αυτό της εξορίας το Λαϊκό σχολείο και Πανεπιστήμιο.
Ο κυρ Σωτήρης ήταν μαθητής. Ο μπάρμπα Σωτήρης. Ο φαινομενικά αδύνατος, αλλά μαχητής πετυχαίνει το μη προβλέψιμο…. Κάποιες φορές και το θαύμα. Έτσι για να στέλνει το μήνυμα στους απανταχού αδυνάτους….. η ψυχή είναι που μετράει.
Και τέτοια ψυχή είχε και Σωτήρης. Ήταν αδύναμος…. Ούτε να διαβάζει ήξερε, ούτε να γράφει. Εύκολο θύμα των φαινομενικά δυνατών…. αναλώσιμος και εκμεταλλεύσιμος. Εργάτης, εξάλλου, ήταν. Και όμως….. έμαθε και να διαβάζει και να γράφει. Στο σχολείο της Ακροναυπλίας. Στο εξαιρετικό αυτό σχολείο.
Σαν μικρό παιδί έκανε από τη χαρά του……
-Πάλι γράμμα γράφεις Σωτήρη;
Τον ρωτούσαν περιπαιχτικά οι σύντροφοι του…
-Στην εγγονούλα μου, την Ελενίτσα γράφω…
Έλεγε αυτός με καμάρι και περηφάνια για το κατόρθωμα του.
Ήταν ευτυχισμένος… μέσα στο κάτεργο ευτυχισμένος. Σαν τον τυφλό που μπόρεσε να δει….. ”να μου γράφεις κοριτσάκι μου….με τα δικά σου τα χεράκια. Να μάθεις γράμματα…. όπως και ‘γω”…. Έγραφε συγκινημένος.
Ο Σωτήρης έχει κάποια κοινά με τον Σωκράτη; Ίσως. Ίσως αυτό…και οι δυο είναι άνθρωποι του λαού, με ότι αυτό συνεπάγεται.
Ο Σωκράτης και ο Σωτήρης βρήκαν και αυτοί το κάτι του παραμυθιού….αυτό το κάτι που τους έκανε ευτυχισμένους.
Και δεν το κράτησαν για τον εαυτό τους…το μοίρασαν απλόχερα.
Ο Σωκράτης με ένα παραμύθι σαν και αυτά τα ξεχασμένα της γιαγιάς.
«Να είσαστε μονιασμένοι και αγαπημένοι παιδιά μου, έλεγε η σοφή γιαγιά…..να μην ξεχωρίζουμε τους ανθρώπους…όλοι περαστικοί είμαστε. Κανείς δεν είναι αθάνατος αγόρι μου….από παλιά, πολύ παλιά ο άνθρωπος έψαχνε για το αθάνατο νερό… να μην τον λυγίζει ο χάρος… αλλά… αλλά το αθάνατο νερό ήταν απατηλό όνειρο. Λένε ότι έβγαινε ψηλά σε ένα βράχο. Και κυλούσε. Στον κατεβασμό του, όμως, γινόταν αχνός. Αν κάποιος έβαζε αγγειό για να το πιάσει, το τρύπαγε. Λένε ότι αυτό πιανόταν μόνο στο νύχι αστεράτου αλόγου που δεν εκαλλιγώθη. Αυτά δεν γίνονται, όμως, αγόρι μου. Δεν είναι δυνατό να βρεθεί νύχι αστεράτου και ακαλλίγωτου αλόγου… και έτσι κανείς ποτέ δεν το ήπιε…όλοι πεθαίνουμε.»
Απέναντι σε αυτόν τον κόσμο στον κόσμο του καθένα μπορεί να υπάρξει ένας άλλος κόσμος; Ένας κόσμος πιο ανθρώπινος, με λιγότερη δυστυχία, με περισσότερη λογική και αυτογνωσία; Μπορεί να υπάρξει ο κόσμος του όλοι μαζί;
Τα παιδιά λένε μπορεί και το φωνάζουν. Ίσως και γι’ αυτό ο Παύλος Σιδηρόπουλος λέει να φυλάξουμε το παιδί…γιατί αν χαθεί το παιδί, δεν υπάρχει ελπίδα.
Τα παιδιά το φωνάζουν….με τόση όμως φασαρία δεν ακούγονται. Και κάποιοι που ακούν με πρόσχημα τη φασαρία κάνουν πως δεν ακούν.
Δεν έχουν διαφορές τα παιδιά. Ο Σωκράτης περνάει το μήνυμα. Και έτσι είναι.
Το χρώμα ήταν και ίσως και ακόμα είναι το πρόσχημα για να καταπιέζονται οι άνθρωποι…για να τους εκμεταλλεύονται.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ακόμα και μεγάλοι πόλεμοι έγιναν γι’ αυτό. Ο αμερικανικός εμφύλιος για παράδειγμα…..οι Βόρειοι και οι Νότιοι.
Τελειώνω με τους στίχους του Νικηφόρου Βρεττάκου που μου έρχονται στο μυαλό μου και νομίζω ταιριάζουν, όταν βλέπουμε τα παιδιά μας….τα εγγόνια μας…τα παιδιά όλου του κόσμου.
«Έχω τρεις κόσμους. Μια θάλασσα, έναν
Ουρανό κι έναν πράσινο κήπο: τα μάτια σου.
Θα μπορούσα αν τους διάβαινα και τους τρεις, να σας έλεγα
που φτάνει ο καθένας τους. Η Θάλασσα ξέρω.
Ο ουρανός υποψιάζομαι. Για τον πράσινο κήπο μου,
μη με ρωτάτε……
……Και καλή χρονιά
Και το αποδέχθηκα με ευχαρίστηση…
Όχι ότι έχω ιδιαίτερη εξοικείωση με την παιδική λογοτεχνία. Η όποια εξοικείωση μου προέρχεται από την παιδική λογοτεχνία που διάβαζα και συνεχίζω να διαβάζω με τα παιδιά μου. Αρκετά βιβλία θα έλεγα…..πολλά βράδια πριν πέσουν στην αγκαλιά του Μορφέα.
Συνηθίσαμε να διαβάζουμε…ή καλύτερα συνηθίσαμε να κάνουμε ταξίδια, νοερά ταξίδια…ταξίδια δηλαδή με το μυαλό που κάποτε, κάποτε μπορεί να είναι πιο συναρπαστικά από τα πραγματικά ταξίδια.
Και πρέπει να παραδεχθώ ότι τα παιδικά βιβλία είναι μια συγκλονιστική εμπειρία. Πώς να το πω. Σε μεταφέρουν σε έναν αθώο κόσμο…..σε ένα κόσμο που παλεύουν για το καλό, το όμορφο και κυρίως το αγνό. Σε έναν κόσμο που οι κακοί πάντα χάνουν στο τέλος.
Είναι συγκλονιστική εμπειρία να έρχεσαι σε επαφή με τον κόσμο της παιδικής λογοτεχνίας, γιατί είσαι μαζί με τα παιδιά.
Γι’ αυτό δέχθηκα να παρουσιάσω με ευχαρίστηση το βιβλίο αυτό….για να ταξιδέψω…αφορμές, εξάλλου, ψάχνω. Και ο παππούς Σωκράτης μου δίνει αυτή την ευκαιρία.
Ο Σωκράτης Μαντζουράνης, ο δικός μας Σωκράτης, είναι και συγγραφέας παιδικών βιβλίων. Τι άλλο είναι; Και συγγραφέας βιβλίων ενηλίκων. Κυρίως όμως είναι παππούς. Αυτή η ιδιότητα τον εμπνέει.
Δεν το λέω εγώ….ο ίδιος το παραδέχεται. Αφήνει ως παρακαταθήκη ένα ζωγραφισμένο γράμμα που ξεκινά με τον παρακάτω ψίθυρο:
«Αγαπημένο μου σταυρουδάκι, Σε ονοματίζω έτσι, γιατί έμαθα πως έρχεσαι στη ζωή από μια φωτογραφία σου -υπερηχογράφημα το λένε- όπου όλο κι όλο είσαι ένα “σταυρουδάκι”, μια μουντζούρα. Είμαι ο παππούς σου ο Σωκράτης και θα πρέπει να με συνηθίσεις. Λέω κάπου-κάπου να τα λέμε. Δηλαδή εγώ να σου γράφω, και ίσως κάποτε να τα διαβάσεις κι εσύ. Πάντως, έχει πλάκα να γίνεσαι παππούς από ένα σταυρουδάκι και μάλιστα να του γράφεις και γράμμα……..Χάρηκα όμως γιατί μου έδωσες την ευκαιρία να κάνω όνειρα πως μπορούμε να κάνουμε και παρέα….»
Κάνει όνειρα ο φίλος μας ο Σωκράτης…έντιμα και ανθρώπινα όνειρα. Η ψυχή του μαλακώνει, η εμπειρία του υποτάσσεται στη αγάπη του για το παιδί…..γίνεται και αυτός ένα παιδί και γράφει στον εγγονό του.
Ο εγγονός του είναι η αφορμή για να αποκαλύψει την αγάπη του, την ανυπόκριτη αγάπη του στα παιδιά όλου του κόσμου.
Είναι βέβαια ονειροπόλος….και όχι μόνον αυτό έχει και ρεζέρβα το όνειρο του.
Που ακούσθηκε αυτό; Άκου έχει ρεζέρβα το όνειρο!!!!
Τόσο αισιόδοξος ο Παππούς Σωκράτης. Το Π το έγραψα κατά λάθος με κεφαλαίο και μετά το άφησα έτσι….δεν το διόρθωσα. Γιατί;
Τόσο αισιόδοξος….ρεζέρβα το όνειρο. Αντίθετα με τον παππού τον Νιόνιο που μας συμβουλεύει να μην λέμε τα όνειρα μας, γιατί μια νύχτα κρύα μπορεί και οι Φρουδιστές να ‘ρθουν στην εξουσία. Και τι θα γίνει τότε; Δεν θα είναι όνειρα πλέον;
Ο παππούς ο Σωκράτης έχει όμως τη ρεζέρβα του. Το δείχνει… από το εικονογραφημένο παραμύθι που καταθέτει τα όνειρα του, την αθωότητα του, την αγάπη του…ένα καταφύγιο ζωής.
Και είναι συγκινημένος γιατί όλα αυτά έχουν αποδέκτη…..τον εγγονό του.
Κάτι μου θυμίζει από παλιά…από αυτά που διάβαζα για τα μαύρα χρόνια. Κάτι τότε στο κάτεργο της Ακροναυπλίας…στις εξορίες των ανθρώπων.
Όταν ο εξόριστος δάσκαλος Δημήτρης Γληνός οργάνωνε στον τόπο αυτό της εξορίας το Λαϊκό σχολείο και Πανεπιστήμιο.
Ο κυρ Σωτήρης ήταν μαθητής. Ο μπάρμπα Σωτήρης. Ο φαινομενικά αδύνατος, αλλά μαχητής πετυχαίνει το μη προβλέψιμο…. Κάποιες φορές και το θαύμα. Έτσι για να στέλνει το μήνυμα στους απανταχού αδυνάτους….. η ψυχή είναι που μετράει.
Και τέτοια ψυχή είχε και Σωτήρης. Ήταν αδύναμος…. Ούτε να διαβάζει ήξερε, ούτε να γράφει. Εύκολο θύμα των φαινομενικά δυνατών…. αναλώσιμος και εκμεταλλεύσιμος. Εργάτης, εξάλλου, ήταν. Και όμως….. έμαθε και να διαβάζει και να γράφει. Στο σχολείο της Ακροναυπλίας. Στο εξαιρετικό αυτό σχολείο.
Σαν μικρό παιδί έκανε από τη χαρά του……
-Πάλι γράμμα γράφεις Σωτήρη;
Τον ρωτούσαν περιπαιχτικά οι σύντροφοι του…
-Στην εγγονούλα μου, την Ελενίτσα γράφω…
Έλεγε αυτός με καμάρι και περηφάνια για το κατόρθωμα του.
Ήταν ευτυχισμένος… μέσα στο κάτεργο ευτυχισμένος. Σαν τον τυφλό που μπόρεσε να δει….. ”να μου γράφεις κοριτσάκι μου….με τα δικά σου τα χεράκια. Να μάθεις γράμματα…. όπως και ‘γω”…. Έγραφε συγκινημένος.
Ο Σωτήρης έχει κάποια κοινά με τον Σωκράτη; Ίσως. Ίσως αυτό…και οι δυο είναι άνθρωποι του λαού, με ότι αυτό συνεπάγεται.
Ο Σωκράτης και ο Σωτήρης βρήκαν και αυτοί το κάτι του παραμυθιού….αυτό το κάτι που τους έκανε ευτυχισμένους.
Και δεν το κράτησαν για τον εαυτό τους…το μοίρασαν απλόχερα.
Ο Σωκράτης με ένα παραμύθι σαν και αυτά τα ξεχασμένα της γιαγιάς.
«Να είσαστε μονιασμένοι και αγαπημένοι παιδιά μου, έλεγε η σοφή γιαγιά…..να μην ξεχωρίζουμε τους ανθρώπους…όλοι περαστικοί είμαστε. Κανείς δεν είναι αθάνατος αγόρι μου….από παλιά, πολύ παλιά ο άνθρωπος έψαχνε για το αθάνατο νερό… να μην τον λυγίζει ο χάρος… αλλά… αλλά το αθάνατο νερό ήταν απατηλό όνειρο. Λένε ότι έβγαινε ψηλά σε ένα βράχο. Και κυλούσε. Στον κατεβασμό του, όμως, γινόταν αχνός. Αν κάποιος έβαζε αγγειό για να το πιάσει, το τρύπαγε. Λένε ότι αυτό πιανόταν μόνο στο νύχι αστεράτου αλόγου που δεν εκαλλιγώθη. Αυτά δεν γίνονται, όμως, αγόρι μου. Δεν είναι δυνατό να βρεθεί νύχι αστεράτου και ακαλλίγωτου αλόγου… και έτσι κανείς ποτέ δεν το ήπιε…όλοι πεθαίνουμε.»
Απέναντι σε αυτόν τον κόσμο στον κόσμο του καθένα μπορεί να υπάρξει ένας άλλος κόσμος; Ένας κόσμος πιο ανθρώπινος, με λιγότερη δυστυχία, με περισσότερη λογική και αυτογνωσία; Μπορεί να υπάρξει ο κόσμος του όλοι μαζί;
Τα παιδιά λένε μπορεί και το φωνάζουν. Ίσως και γι’ αυτό ο Παύλος Σιδηρόπουλος λέει να φυλάξουμε το παιδί…γιατί αν χαθεί το παιδί, δεν υπάρχει ελπίδα.
Τα παιδιά το φωνάζουν….με τόση όμως φασαρία δεν ακούγονται. Και κάποιοι που ακούν με πρόσχημα τη φασαρία κάνουν πως δεν ακούν.
Δεν έχουν διαφορές τα παιδιά. Ο Σωκράτης περνάει το μήνυμα. Και έτσι είναι.
Το χρώμα ήταν και ίσως και ακόμα είναι το πρόσχημα για να καταπιέζονται οι άνθρωποι…για να τους εκμεταλλεύονται.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ακόμα και μεγάλοι πόλεμοι έγιναν γι’ αυτό. Ο αμερικανικός εμφύλιος για παράδειγμα…..οι Βόρειοι και οι Νότιοι.
Τελειώνω με τους στίχους του Νικηφόρου Βρεττάκου που μου έρχονται στο μυαλό μου και νομίζω ταιριάζουν, όταν βλέπουμε τα παιδιά μας….τα εγγόνια μας…τα παιδιά όλου του κόσμου.
«Έχω τρεις κόσμους. Μια θάλασσα, έναν
Ουρανό κι έναν πράσινο κήπο: τα μάτια σου.
Θα μπορούσα αν τους διάβαινα και τους τρεις, να σας έλεγα
που φτάνει ο καθένας τους. Η Θάλασσα ξέρω.
Ο ουρανός υποψιάζομαι. Για τον πράσινο κήπο μου,
μη με ρωτάτε……
……Και καλή χρονιά
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου